+90 541 520 55 40
Coğrafi işaret nedir?
Coğrafi işaret, tüketiciler için ürünün kaynağını, karakteristik özelliklerini ve ürünün söz konusu karakteristik özellikleri ile coğrafi alan arasındaki bağlantıyı gösteren ve garanti eden kalite işaretidir.
Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması sağlanır.
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler, menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir. Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir (6769 Sayılı SMK – Madde 34).
Coğrafi işaret tescili 2’ye ayrılır
1-Menşe adı
Bir ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanıyorsa bu durumdaki coğrafi işaretlere “menşe adı” denir. Ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tümünün belirlenen coğrafi alanın sınırları içinde gerçekleşmesi gerekmektedir.
Menşe adları sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretilirler. Çünkü ürün, niteliklerini ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği takdirde kazanabilir. Menşe adına Edremit Zeytinyağı ,Finike Portakalı ve Malatya Kayısısı örnek gösterilebilir.
2-Mahreç işareti
Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olan; üretim, işleme ya da diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan içinde gerçekleşmesi gereken ürünlerin konu olduğu coğrafi işaretlere “mahreç işareti” denir.
Hammaddesi veya üretim, işleme aşamalarından bir tanesi yörede gerçekleşen bir ürün mahreç işareti olarak tescillendiğinde diğer üretim ve işleme aşamaları kaynaklandığı yöre dışında da gerçekleştirilebilir.Mahreç işaretine Bayburt Balı, Antep Baklavası, Hereke İpek Halısı örnek gösterilebilir.
Geleneksel Ürün Adı
Menşe adı veya mahreç işareti kapsamına girmeyen ilgili piyasada bir ürünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıl süreyle kullanıldığı kanıtlanan adlar, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlaması hâlinde geleneksel ürün adı olarak tanımlanır:
- Geleneksel üretim veya işleme yöntemi yahut geleneksel bileşimden kaynaklanması.
- Geleneksel hammadde veya malzemeden üretilmiş olması.
Geleneksel ürün adına örnek olarak Ezo Gelin Çorba, Döner, Şevketi Bostan, Denizli Tandır Kebabı verilebilir.
Kimler tescil başvurusu yapabilir?
Tescilli coğrafi işaretin ve geleneksel ürün adının, şartları sağlayan herkes tarafından üretimi ve pazarlaması yapılabilse de, tescil için başvuru hakkına herkes sahip değildir. Başvuru hakkına sahip olanlar;
- Üretici grupları.
- Ürün veya ürünün kaynaklandığı coğrafi alanla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
- Ürünle ilgili olarak kamu yararına çalışan veya üyelerinin ekonomik çıkarlarını korumaya yetkili dernekler, vakıflar ve kooperatifler.
- Ürünün tek bir üreticisi varsa, bu durumu ispat etmesi şartıyla ilgili üretici.
Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescil süreci
- Tescil başvurusu yapılan coğrafi işarete veya geleneksel ürün adına ait başvuru Kurum tarafından değerlendirilir.
- TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU başvuruya konu ürün hakkında uzman bir veya birkaç kurum veya kuruluştan görüş alınır.
- 6769 sayılı Kanunda belirtilen koşulları sağlayan başvurular Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel ürün Adı Bülteninde yayımlanır.
- Bültende yayım tarihinden itibaren üç ay içinde hakkında herhangi bir itiraz yapılmamış, yapılan itirazlar nihai olarak reddedilmiş veya itirazların değerlendirilmesi sonucunda değişikliğe uğramış başvuru, tescil ücretinin ödenmesini takiben sicile kaydedilir ve Bültende yayımlanır.
Coğrafi işaret tescili neden önemlidir ?
- Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescili tek bir üreticinin haklarını değil, tescil belgesindeki şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayanların tümünün haklarını korur.
- Bir ürün için belirli bir kalite ve aitlik işareti haline gelmiş yer adlarının coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı olarak koruma altına alınması o yöre halkının da menfaatlerini korur.
- Coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adları, ayrıca, ürüne pazarlama gücü katar ve ürünün gerçek üreticilerini koruyan kolektif bir hak olduğundan kırsal kalkınmaya aracılık eder ve ülke ekonomisine katkı sağlar.
- Tüketicinin yanıltılmasına engel olunması ve tescilli ürünün ününden faydalanılamaması dolayısıyla tüketicinin korunmasına yardımcı olur.
- Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescilleri, kültürün korunması açısından da yüksek öneme sahiptir. Bölgelere özgü üretimleri tescil yoluyla korur ve yok olmalarını önler.
Tarihi ve Kültürel miraslarımızın korunabilmesi, gelecek nesillere özü değiştirilmeden arı bir şekilde aktarılabilmesi, aynı zamanda hem ulusal hem de uluslararası platformda ülkemize katma değer oluşturabilmesi açısından Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün adı tescilleri büyük önem taşımaktadır. Başvuru dosyasının hazırlanması , sürecin yönetilmesi ve sorunsuz bir şekilde tamamlanabilmesi açısından alanında deneyimli ve uzman kişilerden destek alınması büyük önem taşımaktadır.